Ga op een willekeurige schooldag op het station in Zwolle staan en je wordt overspoeld met studenten tijdens de spitsuren. Allemaal volgen ze hun eigen weg. Zo ook de creatievelingen die in Zwolle de eerste stappen van hun carrière zetten. Het Cibap, Artez, Deltion of Windesheim; allemaal bieden ze creatieve opleidingen aan voor studenten. In totaal zijn er 83 opleidingen voor de beroepsgroep Creatief & Design Zwolle meldt Nationaleberoepengids.nl. Maar biedt Zwolle, een stad met meer dan 120.000 inwoners, ook een toekomst voor deze studenten in en rondom Zwolle? Isa (20) kwam erachter tijdens haar opleiding ruimtelijk vormgeving aan het Cibap.
Je brood verdienen in de creatieve sector
Isa Plegt is één van de creatieve studenten die dolgraag van haar passie haar beroep zou willen maken: styling. Maar dan moet er wel vraag zijn naar haar diensten in de omgeving waar ze het liefst zou willen werken: Twente. Isa (20) studeert ruimtelijke vormgeving aan het Cibap te Zwolle en zou niets liever willen dan werken in de food- en fashion styling voor magazines. Helaas is ze er door middel van stages achter gekomen dat dit niet gaat lukken in de omgeving waar ze dat graag zou willen. “Ik wil mijn eigen brood verdienen. Maar als je in Twente en ik denk ook in de richting van Zwolle op zoek gaat naar een stylist, vind je ze bijna niet. Tenzij je op zoek gaat naar een interieurstylist. Iedereen heeft een huis en veel mensen zijn er druk mee hoe dat er van binnen uitziet.” Je geld verdienen in de creatieve sector was dan ook een onderwerp waar Isa het veel met haar stagebegeleiders destijds over had. “Mensen zien hier het nut er niet van in om voor styling te betalen. Ze denken dan: ‘dat kunnen we zelf ook wel’. Terwijl het echt een toevoeging kan zijn aan je productie of winkel.”
Baankans
Nu Isa’s opleiding er bijna opzit wordt het tijd om een keuze te maken: doorstuderen, werken of ondernemen. “Ik ga doorstuderen in de hoop dat mijn passies uiteindelijk samen zullen komen. Daar ben ik wel heel erg gedreven in”, aldus Plegt. Afgelopen jaar liep de 20-jarige styling student stage in Arnhem bij stylist Annet Veerbeek. “Zelfs Annet, de stylist waarbij ik destijds stage liep kreeg in haar omgeving te horen dat ze aan het einde van de wereld woonde. Dan denk ik; het is Arnhem. Een centraal gelegen stad, creatief en gericht op mode.” Ook bij haar klasgenoten merkt Isa dat veel mensen ervoor kiezen om verder te studeren in een grote stad. Veel genoemde steden zijn Utrecht, Amsterdam, Groningen of Rotterdam. “Sommigen gaan zelfs totaal wat anders doen.” Volgens studiebegeleider Janet Itraj-de Groot van het Cibap komt dit ook doordat ze op zoek zijn naar een nieuw avontuur. “Naast de werkgelegenheid is het ook de vraag wat de student wil leren en wil doen. Als het een beetje innovatief en experimenteler is, dan moet je wel meer richting de randstad”, aldus Janet.
Mediavormgeving
Open Indeed – dé vacaturesite van Nederland – en vul in ‘creatief’ en ‘Zwolle’. De uitkomst? Zo’n vijftien resultaten. Er is dus enigszins werkgelegenheid in Zwolle en omgeving, maar de markt is zeer beperkt en gefocust op een specifieke doelgroep. Zo is meer dan de helft gericht op designers ofwel mediavormgevers. Jetty Grotenhuis, stagebegeleider mediavormgever aan het Cibap, begeleidt studenten die zich richten op deze markt. “Ik kan me voorstellen dat je voor ruimtelijk vormgever of styling veel minder aanbod hebt en dat je dan naar het westen zou moeten. Voor mediavormgeving ervaar ik dit anders.” Jetty geeft aan dat er voor mediavormgevers in ieder geval genoeg stageplekken zijn. Ook wat baangarantie betreft zijn er meer plekken dan voor andere opleidingen. “We kijken altijd naar de wensen van en de mogelijkheden voor studenten die een stageplek zoeken. Maar uiteindelijk gaat het natuurlijk om de inhoud, dus een stageplek hoeft niet altijd in Zwolle of omgeving te zijn. Daarnaast kunnen we ook niet iedereen in Zwolle huisvesten. Dat is niet reëel voor de mediawereld.” Opvallend is dus de specifieke creatieve sector, mediavormgeving, met baangarantie in Zwolle. Maar voor Isa is dit geen verrassing. “Veel van onze opleiding wordt ook digitaal. Vroeger was etaleren bijvoorbeeld met je handen, nu gaat dat bijvoorbeeld via folders. Dat is gewoon niet meer. Maar dat biedt wel kansen voor andere creatievelingen, zoals de digitale makers”, legt Isa uit.
Beleid vanuit de gemeente Zwolle
Zwolle heeft de meest creatieve opleidingen in verhouding van het inwonersaantal van heel Nederland, legt cultureel wethouder Monique Schuttenbeld uit. Niet gek dat de gemeente deze studenten ook graag wil binden aan de stad. En hoewel mediavormgevers zich dus primakunnen vestigen in en rondom Zwolle, zou de gemeente daar het liefst verandering in zien ten opzichte van de andere creatieve studenten. Denk hierbij aan stylisten, maar ook aan muzikanten, filmmakers en ontwerpers. “Het is ongelofelijk jammer dat zoveel studenten wegtrekken uit de stad. Dat is ook waar we ons beleid nu op inzetten. Om die jonge mensen te behouden in de stad”, legt Schuttenbeld uit. Kunst en cultuur verbinden tenslotte op persoonlijke niveau. Dit kan dus een reden voor mensen zijn om in Zwolle te wonen of te verblijven. Janet denkt dat het misschien komt doordat de grote bedrijven zich niet vestigen in Zwolle. “Toch kent Zwolle wel veel ondernemers, ook in de creatieve sector. Daarnaast zijn er ook locaties waar dit gebeurd zoals Creatieve Works, Creatieve coöperatie of Zwinc”, aldus de studentenbegeleider.
“Ik hoor ook dat mensen weggaan”
Monique Schuttenbeld heeft onder andere creatieve economie en cultuur in haar portefeuille voor de gemeente Zwolle. “Wij zijn als stad altijd behoudend geweest wat betreft cultuur. Dat heeft te maken met een stuk geschiedenis. Er is lang niet opgestuurd en alles wat er is gedaan was minimaal. We hebben een theater en een museum, maar Leiden, een vergelijkbare stad qua grote heeft acht of negen musea. Wij hebben de tweede net geopend hier. Dat genereert meer werk.” Vier jaar geleden is Monique begonnen om zich daarop in te zetten. Op dit moment is het beleid ‘Culturele Perspectief Zwolle 2040’ opgezet en is er een mooie zak geld binnen de gemeente voor cultuur. Dat gebeurt via subsidies vanuit de stadkamer. Want ook Monique ziet het probleem in haar omgeving. “Ik hoor ook dat mensen weggaan. Mijn partner is bijvoorbeeld professioneel drummer. De jonge muzikanten bij zijn muziekschool denken ook meer geld te kunnen verdienen in het westen. Een goede betaling is landelijk heel belangrijk voor de culturele sector.”
Maakindustrie
Het opstellen van een beleid niet dat het binnen een paar maanden geregeld is. “Dat kost tijd. Het staat hier in de kinderschoenen ten opzichte van de randstad”, aldus Schuttenbeld. Waar Monique en de gemeente Zwolle zich op dit moment heel erg op inzetten is de creatieve industrie en de maakindustrie samen te brengen binnen de spoorzone. Dit zijn de gebieden die direct grenzen aan het stationsgebied. “In de Spoorzone liggen vele kansen om de opgaven waar we als stad voor staan een plek te geven. Het is een uitgelezen plek om nieuwe stedelijke woon-werk milieus te maken waarmee we talent aan de stad kunnen blijven binden”, legt Ed Anker, wethouder Spoorzone, uit in de Strategische Agenda Spoorzone Zwolle (september, 2018). “Met ons beleid is Isa niet direct geholpen, helaas. Daar zijn we net mee begonnen en zijn we zo tien jaar mee verder.” Op dit moment kan Monique alle creatieve studenten maar één ding aanraden: ga door met de dingen die je graag wil doen. “Je komt misschien niet direct aan het werk in het vak wat je hebt geleerd, maar later kun je daar wel in terechtkomen door werkervaring.” Kom je over tien jaar dus in Zwolle? Dan zou het zomaar eens zo kunnen zijn dat je wordt overspoeld met creatievelingen. Laten we het hopen.